KÖYLÜLER

     
          Azgelişmişliğin Mekanizması adlı kitabında şöyle diyor J. M. Albertini:

      Az gelişmiş ülkelerin şehir ekonomileri, hayat biçimleri bakımından, ülkenin geri kalan kısmına yabancıdırlar. Batılılar, film, reklamcılık, eğitim ve yabancıların varlığı yoluyla, şehir halkı üzerinde egemenlik kurarlar. Şehir, geniş ölçüde "kültürsüzleşmiş" bir topluluktur.

    Sömürücü, yerli halkın, metropoldeki sömürgeci halka benzemesi amacıyla, eski anlayış ve kuruluşlara, yeni bir biçim vermeye çalışır.

                                          

        Albertini' nin dediklerini Gandhi' nin şu sözleri tamamlıyor:

     "İngiltere, Hindistan' ın kentlerini sömürdü. Hindistan' ın kentleri ise kırsal kesimini sömürdü. Köylerin kanı, kentlerin yapımında, harç niyetine kullanıldı."

       Yakup Kadri Karaosmanoğlu, " Yaban" ın ikinci baskısına yazdığı önsözde " köylünün sefaletinin sebebi, Türk aydını gene sensin! Anadolu halkının bir ruhu vardı; nüfuz edemedin. Bir kafası vardı; aydınlatamadın. Bir vücudu vardı; besleyemedin. Üstünde yaşadığı bir toprak vardı; işletemedin. Onu, hayvani duyguların, cehaletin, yoksulluğun ve kıtlığın elinde bıraktın. O, katı toprakla kuru göğün arasında bir yabani ot gibi bitti. Şimdi elinde orak, buraya hasada gelmişsin! Ne ektin ki, ne biçeceksin?" diye çıkışıyor.
       Haklı değil mi?

     
    

                                                                                      KÖYLÜLER

       

  

     Köylüleri iyi tanıyorum. Milli gelirden en az pay alanlar, okumasız yazmasız olanlardır, en çok kandırılanlardır. Unutulmuş, üstlerinden kağıt kalem geçmemiştir. Birer canlı müze, birer canlı türküdür onlar. Onların kullandıkları dil kısa, özdür, yılların cilasını taşırlar. Gelir düzeyleri düşüktür diye bazı kentsoylular onları basit ve önemsiz görebilirler. Onların duygularının da basit olduğunu sanabilirler. Değildirler. Çok güçlü, evrensel duygular taşırlar. Onların inceliği, giyimlerinde kuşamlarında değildir, dokudukları kilimlerin güzelliğinde, söyledikleri türkülerin tadındadır.

                                                                                    

                                                                                                    

                                                                                         OSMAN ŞAHİN

                                                        

                                                                 

       (Osman Şahin, 1940' ta Mersin'in Aslanköy Kasabası'nda doğdu. Dicle Köy Enstitüsü ile Gazi Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi Bölümü'nü bitirdi. Malatya, İzmit, İstanbul liselerinde beden eğitimi öğretmenliği yaptı. 12 Eylül darbesinden sonra sürgüne gönderilerek zorla emekli edildi. Bir roman eleştiri yazısı yüzünden 18 ay hapis yattı. Bir çok ödül alan öykülerinden 23' ü filme alındı. Filmler, yurt içi ve yurt dışı film festivallerinde Türk Sineması'na 35'ten fazla ödül kazandırdı.)



       "Ne zaman bir köy türküsü duysam şairliğimden utanırım" diyen Bedri Rahmi'nin dizeleri:

BÜYÜK ŞEHİRLERİ TAKDİM EDERİM

Sana büyük şehirlerden bahsedeceğim;

En büyük camiler orda kurulur

En küçük mezarlar orda kazılır

En kara yazılar orda dizilir

Yüksek minarelerde sela verilir

Civar hanelerde zina edilir 

Büyük şehirlerde yalan söylenir tosunum

Halbuki küçük köylerin 

Mezarlığı bile yoktur.

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU

                                                                                     

                                                                               

                        

   

                                                                                          Merhaba!

ŞİİRİN GÜCÜ

      " Şiir, zamanı geldiğinde suskunluğumuzun, tevekkülümüzün arkasında gizlenmiş dizeler ordusudur, söz gerillasıdır."
                                      EKREM ATAER 

       Veysel Çolak'ın bir yazısında okumuştum şiir hakkındaki görüşlerini:

    Şiirin insanı etkileyen, coşturan, heyecanlandıran, insana kendini adama bilinci yükleyen bir içeriği var. Bu, insanları inceltiyor. Şiir, giderek öteki insanı sevme gücüne dönüşüyor. Kendi için yaşadığı kadar, halkı için yaşama bilinci aktarıyor insanlara. En önemlisi, adanmayı öğretiyor.

     Bir de şiirin gücünü tanımlayan karşıt görüşler var. Örneğin Filistinli şair Fetva Tukan; Bu kadın şair, Filistin direnişini şiirleriyle beslemiş çok önemli bir şair. Dönemin İsrail Başbakanı Moşe Dayan, "Fetva Tukan'ın şiirleri, Filistinli on gerillaya bedeldir" derken şiirin gücünü ortaya koymuyor mu? Hitler'in sağ kolu Joseph Goebbels de bir konuşmasında şöyle diyor:" Bana kültürden, şiirden söz etmeyin; silahımı çekerim." Şiir ve kültürün karşısına silahı koyarak kurduğu eşitlik şairleri uyarıcı olmalı. Demek ki yazılan her şiir, silah kadar etkileyici olmalı.

VEYSEL ÇOLAK

                               İşte Nazım'ın en etkileyici şiirlerinden DAVET:

Dörtnala gelip Uzak Asya' dan

Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan

Bu memleket bizim!

Bilekler kan içinde, dişler kenetli, ayaklar çıplak

Ve ipek bir halıya benzeyen toprak

Bu cehennem, bu cennet bizim!

Kapansın el kapıları bir daha açılmasın

Yok edin insanın insana kulluğunu

Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür

Ve bir orman gibi kardeşçesine

Bu hasret bizim!

    

     Buradaki "yok edin insanın insana kulluğunu" dizesine benzer bir cümleyi, sanki daha önce okumuş gibi bir duygu vardı bende, sonunda hatırladım. Komünist Manifesto'da şöyle bir cümle var:

    "İnsanın insanı sömürmesini ortadan kaldırın, ulusların ulusları sömürmesini ortadan kaldıracaksınız"

   ' İnsanın insanı sömürmesini ortadan kaldırın'ın şiirde söylenişi elbette 'yok edin insana insanın kulluğunu' olacaktır.

     Şiirle bilim elele.

NAZIM HİKMET

Merhaba!

                                                                                        

   

SAVAŞA DAİR

     " Tarih yalnızca günlerden, yerlerden ve savaşlardan oluşmaz. Tarih, bunların arasındaki boşlukları dolduran insanlar hakkındadır."
                                                                JODİ PİCOULT


     5 Mart 1940'da  Sovyet gizli polis teşkilatı esir alınan Polonya subaylarının tümünün öldürülmesi için yazılı teklif gönderir. Teklif onaylanır ve Josef Stalin' in emriyle 3 Nisan 1940-19 Mayıs 1940 arasındaki 47 günde 22.000 Polonyalı enselerine kurşun sıkılarak öldürülür. Halbuki Polonyalılar tehdidin Almanya olduğunu, Sovyetler Birliği' nden  zarar gelmeyeceğini düşünerek direnmeden Kızıl Ordu' ya teslim olmuşlardır.

    Savaş ve Stalin hakkında bir başka anekdotu Latif Bolat' tan okumuştum:                                                                 

       Yerlerin ve göklerin soğuktan donduğu, 1943'ün 31 Ocak'ı. Hitler'in Sovyetler Birliği'ni yok etme amacıyla yüzbinlerce Alman askerini Stalingrad'a sürdüğü zamanlar. Kahraman Kızıl Ordu'nun vatan savunmasında verdiği en güzel örneğin sonucu olarak, Hitler'in en güvendiği komutanlarından Mareşal Paulos Kızıl Ordu'ya teslim olur ve Mareşal esir edilir.

         Bundan kısa bir süre önce de Hitler'in orduları katliam yaparak Sovyetler'e saldırırken, Stalin'in oğlu teğmen Yakov faşist ordulara karşı göğüs göğüse cephede çarpışırken, Almanlar'a esir düşmüştür.

        Hitler, en parlak Mareşal'ini bu utanç verici esaretten kurtarmanın yollarını aramaktadır. Ve Kızıl Haç'ın yöneticisi Kont Bernadotte'yi, Stalin ile esir değişimi konusunda görüşmeler yapmak üzere Sovyet Dışişleri Bakanı Molotof'a gönderir. Molotof Alman Mareşali Paulos ile Stalin'in oğlu Yakov'un esir değişimi çerçevesinde takas edilmesi teklifini Stalin'e iletince, Stalin bir an bile düşünmeden teklifi reddeder ve şunları söyler kızı Svetlana'ya:"Esir düşen tüm Sovyet askerleri benim oğullarım. Sadece kendi öz oğlumu bir Alman mareşali ile takas etmem. Ne de olsa savaş savaştır!"

        Stalin'in bu esir takası teklifini reddetmesinden sadece birkaç hafta sonra, Alman esir kampındaki işkencelere dayanamayan Yakov, kendini kampı çevreleyen elektrikli tellerin üzerine atarak intihar eder ya da öldürülür. Stalin sadece bir "evet" kelimesiyle hayatını kurtarabileceği öz oğlunun genç yaşta ölmesini, devrimci bir tutum olarak bu savaşın acımasız koşullarında kabullenmiştir.

       Savaştan sonra da bu konuda soru soranlara şöyle cevap verir: " Düşünün ki bu Alman esir kamplarında ne kadar çok sayıda oğul vardı, sadece benimki mi? Onlarla Mareşal Paulus'u kim değişebilirdi? Onlar benim oğlum Yakov'dan daha kötü askerlermiydi ki? Hemen reddettim teklifi. Eğer Yakov ile Mareşal'in takasını kabul etmiş olsaydım, milyonlarca asker babasına ne diyecektim?"   

                                                                                              

                                                    

                                                    

                                                                                         LATİF BOLAT

  ( Müzisyen, besteci,Türk Müziği ve folkloru uzmanı. Uzun yıllardan beri ABD'de yaşayan Latif Bolat, Steven Spielberg'in " Genç İndiana Jones " TV dizisinde eserleri film müziği olunca ülkemizde de adı duyuldu.)

                                                                                         

       Savaşa giden askerle, savaştan dönen asker arasında büyük fark vardır. Savaşa giden askerle, savaştan dönmeyen asker arasındaki fark ise çok daha büyüktür.

                                                             (Hiçbir şey Yapmamak-GÜRHAN TÜMER)

                                                                                                                 

     

                                                                                  GÜRHAN TÜMER

                                                                      (1944-2013 İzmirli mimar,yazar)

                                                                                           Merhaba!

ATLARI DA VURURLAR

       "Atları da Vururlar" sinema tarihinin kült filmlerinden biridir.

       Sidney Pollack'ın Horace McCoy'un aynı adlı romanından uyarladığı film 1929' ların Amerika'sında geçer. Büyük ekonomik kriz yaşanmaktadır. Otel odaları intihar etmek isteyen yüzlerce insan tarafından kiralanmakta, binlerce işsiz ve aç insan köprü altlarına, metro istasyonlarına sığınmaktadır. İşte film böyle günlerin Amerika'sında geçer.

       Umutsuzluğun insanlara her şeyi yaptırabildiği bugünlerde müşterek bahisçiler dahice yeni müşterek bahis alanları bulurlar. Bunlardan biri de dans maratonlarıdır. Günlerce süren bu dans maratonlarında çiftler, ayakta kalmaya ve dansı sürdürmeye çalışırlarken, çevreye toplanmış yüzlerce insan da onlar üstüne müşterek bahis oynar.

      Dansı sürdürmek gerçek bir işkencedir. Ama sonunda para vardır ve çiftler, onları sadece üç ay yaşatacak paralar için direnirler. Yerlerde sürünerek dans etmeye çalışırlar ve bahis oynayanlar bağırır:

     " Haydi dayan! Dayan! Tıpkı bir at gibi dayan! "

      Jane Fonda'nın müthiş bir performans gösterdiği filmin sonunda Fonda'nın oynadığı genç kadın dansı yirmi gündür birlikte sürdürdükleri genç adama bir tabanca uzatır ve şöyle der:

     " Haydi şimdi beni vur."

     Genç adam şaşkındır, bahsi kazanmışlardır ama kadının yüzüne bakar, bu yüz dünyanın bütün acılarından geçmiş gibidir,bir ikona benzer ve genç adam tabancayı kadının şakağına dayar ve ateşler. Evet, " Atları da Vururlar ", dünyanın pek çok önemli filmi gibi söyleyeceği sözü hiç bir taviz vermeden söyler:

     " Kapitalizm en başta insanın onur duygusuyla oynar. Onu sistemin bir oyuncağı haline getirir ve posasını çıkardıktan sonra çöpe atar."

Merhaba!

KADINLARIN TOPLUMDAKİ YERİ

                                                                   

             8 Mart 1857 tarihinde ABD' nin Newyork kentinde 40.000 dokuma işçisi daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başladı. Grev esnasında polisin işçilere saldırması ve fabrikaya kilitlemesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda çoğu kadın 129 işçi can verdi.

           26-27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka' nın Kopenhag kentinde toplanan Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı' nda Alman Sosyal Demokrat Partisi, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart' ın (Dünya Kadınlar Günü) olarak anılması önerisini getirdi ve oy birliği ile kabul edildi. 

              1921'de Moskova' da gerçekleştirilen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı' nda adı " Dünya Emekçi Kadınlar Günü" olarak belirlendi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart' ın " Dünya Kadınlar Günü" olarak anılmasını kabul etti. Birleşmiş Milletler'in sitesinde günün tarihine ilişkin bölümde, kutlamanın New york' ta ölen işçilerin anısına yapıldığı yazılmamıştır.

              Türkiye'de 8 Mart ilk kez 1921 yılında "Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlanmaya başlandı.

                                                        Dünya "Emekçi Kadınlar" Günü' nüz kutlu olsun!

             

                                                                           

                                                  

                                                                                 NAZIM HİKMET

               

               Nazım' ın Bir Ölü Evi adlı oyunundaki Dadı' nın yeniden yazılan monologunda, ikinci bölümde şöyle bir söz var: " Neyim eksik ki? Gözlerim, kaşlarım yerli yerinde. Kalça, göğüs de yerli yerinde ..." Monolog okunup bittiğinde Gafur Gulyam okumayı kestiğinden ötürü özür dileyerek şöyle der: " Bağışla sevgili Nazım, fakat öyle görülüyor ki Doğu' yu unutmuşsun. Bizim Doğu'da hiç bir aktrisin ağzından,' kalça, göğüs' lafları çıkmaz." Nazım şiddetle karşılık verir:

              "Riyakarlık! Kadın vücudu doğanın en güzel şeyidir. Yaşamın kaynağıdır o. Fevkalade bir şeydir. Kadın göğsünden söz etmekten korkuyorlar, fakat bu göğüslerle beslendik biz."

              

                                                              KADINLARIN TOPLUMDAKİ YERİ

              Körfez savaşı öncesinde Kuveyt'e gidip "kadınların toplumdaki yeri" konulu araştırma yapan Amerikalı kadın gazetecinin dikkatini çekmiş. Kadınlar, erkeklerin beş adım gerisinde yürüyorlar. Bunu görüp çok şaşırmış, yazısında bu konuya uzun uzun yer vermiş.

                  Aynı gazeteci, savaştan sonra Kuveyt'e gittiğinde yine şaşırmış. Kadınlar bu kez erkeklerin üç-beş adım önünde gidiyorlar! Bu değişikliğin nedenini yakın arkadaşı Havva Mahmut'a sormuş. Havva Hanım tek kelimeyle açıklamış:

                   Mayınlar!              

                                                                

                                                                               Merhaba!